نقد و بررسی فیلم Mary Magdalene

احساس می‌کنم مخاطبان خیلی راحت ممکن است فیلم Mary Magdalene «مری مجدلیه» را نادیده بگیرند، آن هم به دلیل اینکه یا بیش از حد حال و هوای مسیحی دارد یا به اندازه‌ی کافی حال و هوای مسیحی ندارد. شاید اونجلیسم‌ها به صحنه‌ای که در آن مری در حال غسل تعمید دادن پیروان مسیح است نگاه کنند و شوکه شوند، و مخاطبان غیرمذهبی ممکن است صبر کافی برای فیلمی که بیش از حد مذهبی باشد را نداشته باشند. اما من از رویکرد گارث دیویس (Garth Davis) در این فیلم که آموزه‌های اجتماعی مسیح را از دیدگاه مری روایت می‌کند خوشم آمد. فیلم Mary Magdalene با قرار دادن مری در مقابل حواریون مرد، قادر است نمایشی مثبت از مسیحیت نشان دهد، آن هم به جای اینکه بخواهد غیرمومنان را محکوم کند.

این فیلم در فضای یهودا در سال ۳۳ عصر حاضر، داستان مری اهل مجدله (با بازی رونی مارا (Rooney Mara)) زن جوانی را دنبال می‌کند که در دهکده‌ی خودش احساس راحتی نمی‌کند جایی که او یک شفادهنده‌ی ماهر است، اما قرار است برای بچه به دنیا آوردن به ازدواج مردی از فامیل درآید. پس از یک حمله‌ی روانی به دلیل شرایطی که در آن گیر کرده و زمانی که مردان دهکده‌اش معتقد می‌شوند او توسط شیاطین تسخیر شده است، عیسی مسیح (با بازی واکین فینیکس (Joaquin Phoenix)) به ملاقات او می‌آید، و او را تسکین داده و می‌گوید هیچ شیطانی در آنجا حضور ندارد. مری با دیدن رفتار آرام و قابلیت‌های خاص عیسی مسیح، تصمیم می‌گیرد خانواده‌اش را رها کرده و به حواریون بپیوندد. اگرچه پیروان عیسی مثل پیتر (با بازی چیوتل اجیوفور (Chiwetel Ejiofor)) و یهودا (با بازی طاهر رحیم (Tahar Rahim)) معتقدند عیسی رهبر انقلابی برای نابودی روم و ایجاد قلمروی بهشت روی زمین است، مری می‌داند با وجود اینکه آموزه‌ها و اعمال عیسی انقلابی به نظر می‌آیند، اما او به دنبال رهبری یک شورش نیست.

فیلم در پیش بردن داستان کمی تقلا می‌کند، و فقط زمانی که مری به دیگر پیروان عیسی می‌پیوندد داستان شکل خوبی به خودش می‌گیرد. اگرچه شخصیت مری توسط مردانی که در زندگی او بوده‌اند تعریف می‌شود، اما داستان و ایده‌های او به واسطه‌ی مخالفت او با دیگر پیروان عیسی شکل می‌گیرند. روایت داستان مری کار خیلی سختی است چون نادیده گرفتن حضور عیسی مسیح در آن کار دشواری است. اما فیلم خیلی ماهرانه عیسی مسیح را به عنوان شخصیتی ساکت و آرام نشان می‌دهد و به مری اجازه می‌دهد او را به عنوان یک شخص ببیند تا اینکه مثل پیتر و یهودا بخواهد از او به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف خودش استفاده کند.

فیلم Mary Magdalene به دلیل استفاده از بازیگران سفیدپوست در نقش عیسی مسیح و مری مورد انتقاد قرار گرفت، چون بازیگر نقش یهودا بازیگری فرانسوی با ریشه‌های الجزایری است. اما طاهر رحیم در این زمینه خیلی خوب عمل می‌کند، و یهودا را به عنوان شخصیتی سه‌بُعدی به تصویر می‌کشد که همیشه اعتقاداتش در تضاد با مری قرار دارند. در حالی که مری اعتقاد دارد بهترین راه برای گرامی داشتن عیسی مسیح پیروی از آموزه‌ها و اعمال او به روشی دلسوزانه و مهربانانه است، یهودا و پیتر معتقدند عیسی رهبر یک شورش است. در فیلم، یهودا به عنوان مردی به تصویر کشیده شده که هنوز در حال کنار آمدن با مرگ همسر و فرزندش به دست رومیان است، و معتقد است عیسی مسیح خانواده‌ی او را دوباره زنده می‌کند و امپراطوری روم را نابود خواهد کرد.

این نکته همان چیزی است که باعث شده Mary Magdalene به فیلمی غنی تبدیل شود و در گفتگوهای مدرن درباره‌ی هدف مسیحیت از آن یاد شود. اگر معتقدید هدف مسیحیت غنی‌سازی شخصی و رسیدن به اهداف شخصی خودتان به دور از آموزه‌های عیسی مسیح است، پس این فیلم شما را یک یهودای گمراه قلمداد می‌کند. به جای آن، مری قهرمان این داستان است چون او عیسی را راهی برای خدمت به دیگران می‌داند. برای مثال در یک صحنه با حضور مری و پیتر که قرار است آموز‌ه‌های عیسی را انتشار دهند، آن‌ها با دهکده‌ای از اهالی گرسنه‌ی سامره روبرو می‌شوند. اگر هدف عیسی پیدا کردن افراد جدیدی برای پیوستن به خودش باشد، آن‌ها باید کسانی که در حال مردن هستند را نادیده بگیرند – و این اولین چیزی است که به ذهن پیتر خطور می‌کند. اما اگر هدف عیسی را در آرامش بخشیدن به افراد آسیب‌دیده و ابراز عشق و مهربانی به آن‌ها ببینید، باید مثل مری رفتار کنید که با افراد رنج‌دیده با مهربانی و محبت رفتار می‌کند.

در فیلم Mary Magdalene به مسیحیت آزادی‌خواهانه‌ اشاره‌ی کمی می‌شود، اما خیلی خوب است که دیویس به آن توجه کرده است. شاید برخی ادعا کنند Mary Magdalene تضاد روشنفکرانه‌ای در برابر گروه راست مسیحی (حامیان ارزش‌های سیاسی و اجتماعی محافظه کارانه) است، اما پیام آزادی‌خواهانه‌ی فیلم بیشتر در راستای کتاب عهد جدید مسیحیان قرار دارد. از نظر شما کدامیک درست است: انتشار پیامی برای حمایت از ثروتمندان و قدرتمندان در برابر فقرا، یا پیامی درباره‌ی نیکوکاری، عشق، محبت و رستگاری؟

نکته‌ی ستودنی درباره‌ی Mary Magdalene این است که سعی نمی‌کند یک داستان ذاتا مذهبی را دنیوی و غیرمذهبی نشان دهد. هرگز احساس نکردم که فیلم از مسیحیانه بودن خودش می‌ترسد. به جای آن، به دلیل کار باارزش و باشکوه گروه طراحی تولید و فیلمبرداری عالی Grieg Fraser و نقش‌آفرینی‌های عالی بازیگران، شما در دنیای مری غرق می‌شوید و مثل او عیسی مسیح را به عنوان کسی می‌بینید که فقط می‌خواهد به مردم خدمت کند. این فیلم پیام کاملا واضحی دارد و پیام آن ارزش شنیده شدن دارد.