نشانههای اجتماعی: کلید ارتباطات مؤثر
چگونه درک و استفاده از نشانههای اجتماعی روابط ما را بهبود میبخشد؟
نشانههای اجتماعی (Social Cues) به شما کمک میکنند تا افکار و احساسات خود را از طریق حالات چهره، لحن صدا، حرکات و حالت بدن ابراز کنید. شما میتوانید دیگران را مشاهده کنید و ایفای نقش را تمرین کنید تا در تفسیر و استفاده از نشانههای اجتماعی در گفتگوها بهبود یابید.
نشانههای اجتماعی ممکن است برای برخی افراد دشوار باشند، اما میتوانند از طریق مشاهده، تمرین و درخواست بازخورد آموخته شوند.
نشانههای اجتماعی به افراد اجازه میدهند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، به ویژه در محیطهای گروهی. وقتی این سیگنالها به درستی تفسیر و تشخیص داده شوند، به انتقال آسانتر افکار و احساسات شما کمک میکنند.
وقتی نشانههای اجتماعی نادیده گرفته یا تأیید نشوند، این میتواند منجر به سوءتفاهم یا چالشها در روابط شود.
افراد نشانههای اجتماعی را از طریق حالات چهره، لحن صدا، زبان بدن و فضای شخصی منتقل میکنند. حتی اشاره کردن با انگشت به یک جهت یا هدایت نگاه به سمت دیگری میتواند نشانههایی را به افراد منتقل کند و پاسخی را برانگیزد. به همین دلیل یادگیری اینکه آنها چه هستند و چگونه آنها را درک کنیم بسیار مهم است.
انواع نشانههای اجتماعی و مثالها
افراد از نشانههای اجتماعی برای بیان احساسات یا افکار خود در هر موقعیتی استفاده میکنند. چهار نوع نشانه اجتماعی وجود دارد که شامل موارد زیر است:
۱. حالات چهره (Facial Expressions)
یکی از رایجترین راههایی که افراد ارتباط برقرار میکنند، از طریق حالات چهره است. آنها ممکن است احساساتی مانند سرگرمی، ترس، انزجار، شادی، سردرگمی و خشم را نشان دهند. یک لبخند میتواند شادی را بیان کند، اخم کردن میتواند به معنای غم یا نارضایتی باشد و بالا بردن ابرو میتواند نشانه تعجب یا سوءظن باشد.
۲. فضای شخصی یا مرزها (Personal Space or Boundaries)
نحوه زاویهدار کردن بدن یا بلندی ایستادن افراد میتواند به عنوان نشانههای اجتماعی عمل کند. خم شدن به سمت کسی میتواند علاقه را نشان دهد، در حالی که خم شدن به بیرون یا دور شدن میتواند نیاز به فضا یا بیعلاقگی را منتقل کند.
۳. زبان بدن و حرکات (Body Language and Gestures)
افراد اغلب با استفاده از حرکات یا قرار دادن بازوهای خود ارتباط برقرار میکنند. آنها ممکن است وقتی هیجانزده هستند دستهای خود را به سرعت حرکت دهند یا وقتی احساس بسته بودن میکنند بازوهای خود را روی هم بگذارند. در مواقع دیگر، افراد ممکن است وقتی احساس ناامنی میکنند شانههای خود را خم کنند یا وقتی پاسخی نمیدانند شانه بالا بیاندازند.
۴. لحن صدا (Tone of Voice)
نحوه گفتن چیزها، کلماتی که تأکید میکنند و لحن یا حجم صدای آنها همگی نشانههای اجتماعی در نظر گرفته میشوند. اگر فردی زمزمه کند، ممکن است عصبی باشد، در حالی که فردی با صدای بلندتر ممکن است هیجانزده باشد. افراد همچنین میتوانند طعنه، خشم، ناامیدی، تحقیر و انتقاد را با صدای خود بیان کنند.
چگونه نشانههای اجتماعی را بخوانیم؟
نشانههای اجتماعی به ارتقای تعاملات اجتماعی موفق در روابط شما کمک میکنند. آنها بینشی در مورد آنچه دیگران فکر میکنند و احساس میکنند ارائه میدهند و راهنمایی میکنند که چگونه باید در طول گفتگوها پاسخ دهید.
در اینجا برخی از راههایی که ممکن است نشانههای اجتماعی را بخوانید آورده شده است:
- مشاهده افراد در طول گفتگوها: به دنبال نشانههایی مانند حالات چهره، حرکات، تماس چشمی، لحن صدا و حالت بدن باشید
- تمرین گوش دادن فعال (Active Listening): با دقت به آنچه کسی میگوید گوش دهید، افکار آنها را تأیید کنید و برای روشن کردن چیزی یا ادامه گفتگو سؤال بپرسید
- در نظر گرفتن زمینه: به رابطه خود با شخص دیگر، هنجارهای فرهنگی یا آنچه در لحظه اتفاق میافتد فکر کنید تا به شما در تفسیر یا خواندن نشانههای اجتماعی کمک کند
- ارزیابی فضای شخصی: تشخیص دهید که کسی چقدر دور یا نزدیک شما نشسته یا ایستاده است، زیرا این میتواند به شما کمک کند مرزها و سطح راحتی او را در هنگام شرکت در گفتگو درک کنید
- پرسیدن سؤال: پس از اینکه کسی صحبت کرد، افکار بیشتری را جویا شوید تا به روشن شدن اظهارات آنها کمک کند یا اطمینان حاصل کنید که گفتگو را به درستی تفسیر میکنید
اهمیت تشخیص نشانههای اجتماعی
تفسیر صحیح نشانههای اجتماعی میتواند شایستگی اجتماعی (Social Competence) را ایجاد کند، تعاملات با دیگران را بهبود بخشد و روابط را تقویت کند.
با شایستگی اجتماعی، شما میتوانید به طور مؤثر موقعیتهای اجتماعی را ارزیابی کنید و بینشی در مورد آنچه از شما انتظار میرود یا مورد نیاز است به دست آورید. همچنین به شما اجازه میدهد احساسات و نیات افراد دیگر را تشخیص دهید و با همدلی و درک پاسخ دهید.
این مهارتها همچنین میتوانند سایر حوزههای زندگی شما را بهبود بخشند. مهارتهای اجتماعی خوب اعتماد به نفس و احساس تعلق را ایجاد میکنند و میتوانند به شادی کلی کمک کنند. همچنین میتواند منجر به مورد توجه قرار گرفتن، گنجانده شدن در گروهها یا ارتقاء در محل کار شود.
چالشها در تفسیر نشانههای اجتماعی
تفسیر نشانههای اجتماعی میتواند برای برخی افراد غریزی باشد، اما تسلط بر آنها ممکن است برای دیگران چالشبرانگیزتر باشد. افراد مبتلا به بیماریهای عصبی یا روانشناختی زمینهای ممکن است به طور متفاوتی ارتباط برقرار کنند و نشانههای اجتماعی معمولی را دریافت نکنند.
اختلال طیف اوتیسم (Autism Spectrum Disorder – ASD)
اوتیسم (Autism) گاهی اوقات میتواند تفسیر نشانههای اجتماعی را دشوار کند. اگر با اختلال طیف اوتیسم زندگی میکنید، ممکن است نشانههای اجتماعی متفاوتی از آنچه معمولی در نظر گرفته میشود نشان دهید.
با اوتیسم، ممکن است از تماس چشمی اجتناب کنید، حالات چهرهای داشته باشید که با آنچه میگویید مطابقت ندارد یا از لحن صدایی استفاده کنید که افراد ممکن است انتظار نداشته باشند. این به این معنی نیست که چیزی در نحوه تعامل شما با دیگران اشتباه است؛ فقط به این معنی است که مغز شما روابط و موقعیتهای اجتماعی را متفاوت پردازش میکند – و این معتبر است.
اختلال نقص توجه/بیش فعالی (Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder – ADHD)
اگر با اختلال نقص توجه/بیش فعالی زندگی میکنید، ممکن است از هنجارها و انتظارات اجتماعی آگاه باشید، اما ممکن است هنوز در درک نشانههای اجتماعی مشکل داشته باشید. ADHD اغلب میتواند باعث علائمی مانند حواسپرتی، بیتوجهی و تکانشگری شود که از دست دادن نشانههای اجتماعی و تفسیر نادرست گفتگوها با دیگران را آسان میکند.
اضطراب اجتماعی (Social Anxiety)
یکی از ویژگیهای بارز اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder) این احساس است که افراد دیگر شما را تماشا میکنند یا قضاوت میکنند. این ممکن است باعث شود که در موقعیتهای اجتماعی احساس ناراحتی کنید. همچنین ممکن است احساس کنید که تماس چشمی آنها قضاوتکننده است در حالی که در واقع قصد دارند قابل دسترس باشند.
ناتوانیهای ذهنی (Intellectual Disabilities)
یک ناتوانی ذهنی یا یادگیری میتواند بر نحوه پردازش و درک نشانههای اجتماعی شما تأثیر بگذارد. برخی ناتوانیها میتوانند بر ارتباطات تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، ممکن است در درک زبان، بیان احساسات یا نوبت گرفتن در گفتگو مشکل داشته باشید.
استفاده بیش از حد از رسانههای اجتماعی
استفاده بیش از حد از رسانههای اجتماعی (Social Media)، به ویژه در طول سالهای رشد، میتواند بر درک شما از نشانههای اجتماعی تأثیر منفی بگذارد.
فقدان تعامل رو در رو، قرار گرفتن شما در معرض حالات چهره مختلف، لحنهای صدا و زبان بدن را محدود میکند و یادگیری نحوه تفسیر نشانههای اجتماعی و شرکت در گفتگوها یا موقعیتهای اجتماعی را دشوار میکند.
آگنوزی اجتماعی-عاطفی (Social-Emotional Agnosia)
آگنوزی اجتماعی-عاطفی یک بیماری نادر است که باعث میشود توانایی درک حالات چهره، زبان بدن و لحنهای مختلف صدا را از دست بدهید. با این بیماری، ممکن است در تشخیص احساسات و دریافت نشانههای اجتماعی با چالشهایی مواجه شوید.
آسیب مغزی (Brain Injury)
آسیبهای عصبی مانند سکته مغزی (Stroke) یا آسیب مغزی تروماتیک (Traumatic Brain Injury – TBI) میتوانند توانایی شما برای ارتباط برقرار کردن را به شدت تغییر دهند و در نتیجه بر تفسیر نشانههای اجتماعی شما تأثیر بگذارند.
این آسیبها میتوانند درک زبان، یافتن کلمات و تشخیص احساسات و حالات چهره را برای مغز شما چالشبرانگیز کنند. درمان و درمانهای مناسب میتوانند به آرامی به شما کمک کنند تا تواناییهای ارتباطی خود را بازیابی کنید.
راهکارهایی برای بهبود تفسیر نشانههای اجتماعی
وقتی نشانههای اجتماعی تشخیص داده و تفسیر شوند، میتوانند ابزارهای ارتباطی قدرتمندی باشند. آنها به شما کمک میکنند بفهمید که دیگران ممکن است چه فکری میکنند و چه احساسی دارند و بدانید چگونه پاسخ دهید. در حالی که خواندن نشانههای اجتماعی ممکن است برای برخی افراد طبیعی نباشد، این به این معنی نیست که نمیتوان آن را آموزش داد.
برخی از راههای بهبود نشانههای اجتماعی شما شامل درخواست بازخورد و مشاهده افراد در طول گفتگوها است.
شما همچنین میتوانید به نحوه ارتباط برقرار کردن خود توجه کنید تا ببینید از چه نشانههای اجتماعی استفاده میکنید. این راهکارها را در نظر بگیرید:
مشاهده شخص دیگری
به نحوه پاسخ یک دوست یا عضو خانواده به نشانههای اجتماعی در یک محیط گروهی توجه کنید. به نحوه ایستادن، جهت نگاه، لحن صدا و نحوه پاسخ به دیگران آنها توجه کنید.
ایفای نقش با دیگران (Role-Play)
فردی را پیدا کنید که شما را در مورد نشانههای اجتماعی راهنمایی کند و استفاده و تفسیر نشانهها را تمرین کنید. آنها میتوانند شما را از طریق سناریوهای مختلف ببرند و در مورد آنچه باید به دنبال آن باشید یا چگونه پاسخ دهید راهنمایی کنند.
درخواست بازخورد
با عزیزان صحبت کنید تا تعیین کنید نشانههای اجتماعی را چقدر خوب تفسیر میکنید. آنها میتوانند به شما کمک کنند حوزههایی را که ممکن است نیاز به بهبود داشته باشید شناسایی کنید و با هر چالشی که ممکن است تجربه کنید کمک کنند.
مشاهده نشانههای اجتماعی خود
ویدیویی از خود در حال صحبت با دیگران ضبط کنید و سپس آن را پخش کنید. به جایی که چشمان شما هدایت میشوند، حالات چهره و حالت بدن، نحوه حرکت دستها و لحن صدای خود توجه کنید. این ضبطها میتوانند به شما کمک کنند نقاط قوت و ضعف خود را در ارتباط برقرار کردن شناسایی کنید.
شرکت در کلاس مهارتهای اجتماعی
شرکت در کلاسی که برای بهبود مهارتهای اجتماعی در نظر گرفته شده میتواند مفید باشد. به دنبال یکی در منطقه خود باشید. اگر نمیتوانید کلاسی پیدا کنید، به دنبال کتابها یا ویدیوهای آنلاین باشید تا به شما کمک کنند مهارتهای خود را تقویت کنید.
دریافت کمک از یک متخصص سلامت روان
برخی افراد متوجه میشوند که کار با یک درمانگر به بهبود توانایی آنها در شناسایی نشانههای اجتماعی کمک میکند. آنها همچنین میتوانند به شما کمک کنند تا هر گونه بیماری سلامت روانی یا عصبی که ممکن است بر درک شما از نشانههای اجتماعی تأثیر بگذارد را برطرف کنید.
نشانههای اجتماعی به افراد اجازه میدهند افکار و احساسات خود را از طریق حالات چهره، لحن صدا، حرکات و حالت بدن منتقل کنند. تشخیص و تفسیر دقیق این نشانهها میتواند به تقویت روابط و افزایش اعتماد به نفس شما کمک کند.
درک نشانههای اجتماعی برای برخی طبیعی است اما میتواند برای دیگران چالشبرانگیز باشد. افرادی که در تفسیر نشانههای اجتماعی مشکل دارند میتوانند با تمرین با دیگران، مشاهده خود و درخواست بازخورد یاد بگیرند که آنها را تشخیص دهند.
