قتل‌های خاموش؛ وزارت صحت هیچ آمـاری از خطاهای طبی ندارد

خطا، در هر عرصه‌ جزء جدایی ناپذیر از کار است. در طبابت نیز خطا جزئی جدا ناپذیر است و حتی در پیشرفته‌ترین کشورهای جهان هم این خطا وجود دارد و نهادهای مسئول سالانه تعداد بیمارانی که بر اثر خطای داکتران جان خود را از دست می‌دهند، منتشر می‌کنند؛ اما در افغانستان این آمار وجود ندارد و علت مرگ شماری زیاد از بیماران؛ بیماری آنان عنوان می‌شود.

یکی از داکتران شفاخانه علی‌ آباد شهر کابل، که نمی‌خواهد نامی از او برده شود، به روزنامه‌ی افغانستان‌ما گفت که ‌چند سال پیش، زنی حدود 40 سال و دارای چهار یا پنج فرزند؛ جهت عملیات کیسه صفرایش به شفاخانه علی آباد مراجعه کرد، اما غفلت تیم جراحی باعث شد که بیمار بعد از عملیات، جان خود را از دست بدهد. این داکتر شاهد این ماجرا و کم کاری هم مسلکان خود بوده است.
داکتر مذکور افزود که بعد از آن که بیمار جان باخت، تیم موظف جراحی، علت مرگ را طبیعی عنوان کرد و خطای خود را نپذیرفت و ثبت نکرد.
او همچنین تصریح کرد که بیماران زیادی است که در شفاخانه‌های کشور در نتیجه سهولت و یا غفلت داکتران جان می‌دهند، اما کسی این موضوع را پی ‌نمی‌برد. در صورتی که پایواز مریض/بیمار اعتراض کند، نیز مرجعی برای رسیدگی وجود ندارد و بیمار قادر به ثبوت مرگ بر اثر غفلت و سهل انگاری داکتر نیست.
شمار زیادی از شهروندان که به شفاخانه‌ها به خصوص دولتی، مراجعه کرده‌اند از این ناحیه شاکی هستند و مدعی هستند که داکتران به وظیفه مسلکی، دینی و اخلاقی خود را عمل نمی‌کنند.
احمد فارغ التحصیل رشته فارمسی است، او می‌گوید که شماری زیاد از داکتران به هیچ وجه به سوگندی که بعد از فراغت یاد می‌کنند، متعهد نیست و ادامه داد: حدود دو ماه پیش، خواهرش که تصادف شدیدی کرده بود را به شفاخانه استقلال انتقال داد تا مداوا شود، اما داکتران بخش، اصلا فوریت بیمار برایشان مهم نبود. در مرحله اول بدون اینکه توجهی کنند، گفتند که جایی برای پذیرش ندارند، اما با اصرار من، قبول کردند اما با ادرس دادن یک مرکز خصوصی، گفتند اول باید آنجا عکس گرفته شود.
احمد وقتی پرسیده است که در شفاخانه عکس گرفته نمی‌شود، جواب داده‌اند که دستگاه‌شان خراب است. احمد اما هنگام بیرون شدن متوجه می‌شود که بیمار دیگر در داخل شفاخانه عکس گرفته است. با اعتراض و سر و صدای فراوان احمد، مسئولان شفاخانه مجبور به گرفتن عکس از بیمار می‌شوند.
احمد اضافه کرد، هر چند در این مورد غفلت و یا سهل انگاری داکتر منجر به مرگ خواهرش نمی‌شد، اما این رفتار غیر حرفه‌ای نشان دهنده‌ی این است که درد و مرگ بیمار برای شان مهم نیست.
او که در یکی از شفاخانه‌های دولتی کشور کار می‌کند، تاکنون شاهد اعتراض‌های شدید علیه داکتران بوده است. در برخی از موارد بعد از مرگ بیمار، داکتر حتی لت و کوب و تهدید به مرگ نیز شده است.
محب وزیر، رئیس طب معالجوی وزارت صحت عامه نیز خطاهای طبی، سهل انگاری و غفلت داکتران را می‌پذیرد. او به روزنامه‌ی افغانستان‌ما گفت که “صادقانه” باید گفت که در کشور سالانه چندین بیمار بر اثر خطاهای طبی جانشان را از دست می‌دهند.
آقای وزیر اما افزود که این مرگ‌ها اما قصدی نیست و هیچ داکتری نمی‌خواهد که بیمارش دچار مرگ شود. او ادامه داد، اگر شواهد نشان دهد که مرگ بیمار قصدی یا بر اثر غفلت بوده، تأدیب خواهد شد.
رئیس طب معالجوی وزارت صحت همچنین اضافه کرد که وزارت برای جلوگیری از بروز خطا و کاهش خطا؛ تدابیر ساده و کوتاه مدتی را روی دست گرفته است: فردی به شکل فوکل پوینت برای مصونیت بیماران در بخش طب معالجوی فعالیت می‌کند و برای داکتران کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌کند تا داکتران را با انواع خطاهایی که منجر به مرگ بیمار می‌شود، آشنا کند. تهیه چک لیست؛ با این روش تمامی کارها و ابزارهایی که تیم جراح استفاده می‌کند، ثبت می‌شود تا از بروز خطا جلوگیری شود.
آقای وزیر همچنین اضافه کرد که وزارت در تلاش است تا از طریق «فرهنگ اعتراف» زمینه را برای ثبت خطاها مهیا کند تا داکتران با آگاهی از این طریق، مانع بروز دوباره این مشکل شود. او اضافه کرد که به داکتران گفته می‌شود که بدون هراس، خطاهای خود را اعتراف کنند تا برای دیگران درس شود.
اما داکتری که در شفاخانه علی آباد شاهد غفلت همکارانش بوده، می‌گوید که این اقدام –اعتراف داکتران- در حال حاضر امکان پذیر نیست و به دلیل ناامنی هیچ داکتری جرأت ثبت خطایش را ندارد.
او گفت که داکتران، به وزارت و نهادهایی که این خطاها را ثبت می‌کنند باور ندارند و می‌ترسند که روزی این مشکل برملا شود و جان خودشان با تهدید مواجه شود.
احمد جان نعیم، معین پالیسی وزارت صحت نیز به روزنامه‌ی افغانستان‌ما گفت که وزارت صحت عامه پیش از این وزارت شیوه‌ای برای رسیدگی به خطاهای طبی نداشت، اما اکنون این مشکل به شورای طبی واگذار شده است.
آقای نعیم افزود که به دلیل اینکه سارنوالی‌ها قادر به تحقیق نیستند، شورای طبی می‌تواند بهترین مرجع رسیدگی خطاهای طبی باشد.
شورای طبی حدود یک سال پیش ایجاد شد که اصلی‌ترین وظیفه‌ی آن دادن جواز به داکتران است.