امروز سه شنبه در سن پترزبورگ روسای جمهور روسیه و ترکیه با یکدیگر دیدار می کنند دیداری که با توجه به رخدادهای چند ماه اخیر بسیار با اهمیت است.
نکته مهم در این رابطه آن است که این دیدار بعد از کودتای نافرجام ترکیه و در حالی که به موجب این کودتا روابط آنکارا با کشورهای غربی به تیرگی گرائیده انجام می شود.
بازی اردوغان با غرب و روسیه برای کسب منافع
موقعیت ترکیه از لحاظ سیاسی و جغرافیایی و همچنین قرار گرفتن این کشور در مکانی که به نوعی می توان از آن مرز روسیه و ناتو یاد کرد موجب شده تا ترکیه از تنش های موجود میان کرملین و غرب بویژه ناتو به نحو احسن بهره ببرد.
هر چند ترکیه از اعضای ناتو (پیمان آتلانتیک شمالی) محسوب می شود اما وجود همین دیدگاه (استراتژی معامله گری) در نزد حاکمان آنکارا موجب شده تا ترکیه هیچگاه آنگونه که باید از سیاست های ناتو در قبال روسیه پیروی نکنند.
برای اثبات این مسئله نیازی نیست تا به سراغ تحولات سال های دور برویم بلکه مجموع تحولات یک سال اخیر به خوبی بیانگر این موضوع است. ۹ ماه قبل زمانیکه ترکیه در همراهی با غرب اقدام به سرنگون کردن جنگنده روسیه کرد تماما بر روی همراهی ناتو با خود حساب کرده بود. آنکارا این کار را به دلیل همراهی روسیه با دولت قانونی سوریه انجام داد و در این راه حتی حاضر شد که تحریم های مسکو و حتی خطر جنگ را نیز به جان بخرد و البته متعاقب آن امتیازهایی را از کشورهای غربی دریافت کرد که یکی از مهمترین موارد آن توافق با اتحادیه اروپا در مورد مهاجرین و دریافت وعده هایی در خصوص سهولت عضویت در اتحادیه اروپا و بهره مند شدن شهروندان ترک از قانون منع ویزا برای سفر به کشورهای اروپایی بود.
اما با گذشت زمان وقتی ترکیه تعلل اروپا در اجرای توافقات را دید اندک اندک از غرب فاصله گرفت و از در دوستی با روسیه درآمد و در این راه اردوغان از پوتین معذرت خواهی کرده و نامه هایی را نیز برای پوتین ارسال کرد .
در این میان برخی از کارشناسان معتقدند که این اقدام اردوغان و دیدار امروز وی با پوتین نشانه پشت کردن ترکیه به غرب است اما با توجه به عملکرد ترکیه در سال های اخیر نمی توان این تفسیر را داشت.
اردوغان بعد از کودتای نافرجام ۱۵ جولای به شدت از غرب دلگیر شد و انتقاد کشورهای اروپایی و آمریکا از نحوه برخورد دولت ترکیه با عوامل کودتا موجب شد تا روابط آنکارا با غرب وارد تنش شود از همین رو اردوغان که به تازگی روابط خود با پوتین را احیا کرده بود تصمیم به زیاده روی در این امر گرفته تا به غرب نشان بدهد که هر چه فشار آنها بر آنکارا بیشتر شود روابط ترکیه با روسیه بیشتر می شود.
در حقیقت ترکیه میان غرب و روسیه نوعی حرکت «پاندول» وار دارد و هر گاه که منافع این کشور ایجاب کند به سمت روسیه و یا غرب متمایل می شود.
استفاده پوتین از بازی اردوغان
اما در این میان فقط اردوغان نیست که از این بازی سود می برد بلکه پوتین نیز از فرصت بوجود آمده نهایت استفاده را می برد تا در تنش های قدیمی خود با غرب یک سر و گردن بالاتر باشد.
جذب یکی از اعضای ناتو از سوی اصلی ترین دشمن این گروه نظامی در واقع دست و پای ناتو در برابر روسیه را می بندد و موجب محدودیت عملکرد آن در برابر فعالیت های مسکو می شود.
در شرایطی که تنش های میان روسیه و غرب همانند آتش زیر خاکستر است جذب شریک از جبهه مقابل امتیازی ویژه برای روسیه محسوب می شود.
گردش اردوغان و فرصت مناسب در مورد سوریه
در مورد کودتای نافرجام ترکیه اردوغان فقط از دست متحدان غربی خود ناراحت نیست بلکه از متحدان عرب خود بویژه امارات و عربستان نیز دلخور است. هر چند آنکارا هنوز در مورد دست داشتن اعراب در کودتای ۱۵ جولای بطور رسمی اعلام نظر نکرده اما گزارش های متعددی در این رابطه منتشر شده که معروف ترین مورد آن گزارش «میدل ایست آی» در مورد تامین مالی کودتاگران از سوی امارات است.
رویگردان شدن ترکیه از متحدان غربی و عربی در شرایطی بوجود آمده که تحولات سوریه به نقطه ای حساس رسیده و آنکارا که تا دیروز از هیچ کوششی برای سرنگون کردن نظام قانونی سوریه دریغ نکرده بود اکنون تلاش می کند تا در این مورد خود را همگام با روسیه نشان دهد و حتی اردوغان پیش از سفر به سن پترزبورگ در مصاحبه با «تاس» بر نقش آفرینی روسیه در خارج شدن سوریه از شرایط جنگی تاکید کرده بود.
در این میان در حالی که نبرد میان جبهه مقاومت و ترویست ها و حامیان غربی و عربی آنها در حلب به اوج خود رسیده و پیروزی هریک از آنها در این میدان موفقیتی استراتژیک تلقی می شود همراهی ترکیه با روسیه می تواند بسیار حائز اهمیت باشد.
به این ترتیب سفر اردوغان به سن پترزبورگ به همان اندازه که برای ترکیه مفید است برای روسیه نیز مفید است از همین رو این وضعیت را می توان یک بازی برد-برد برای اردوغان و پوتین توصیف کرد.
