یک متخصص رفتارشناسی جنسی بر ضرورت تابوشکنی آموزش های سلامت جنسی در مدارس و خانواده ها تاکید کرد و گفت ما باید فرهنگ سالم جنسی را ترویج دهیم که لازمه آن ترویج دانش صحیح است و وقتی یک کودک می پرسد چگونه متولد شده است پاسخی برای او داشته باشیم
«آسیب شناسی سواد سلامت جنسی در نظام آموزشی ایران» سخن می گفت.
«نخستین افرادی که کودکان در معاشرت با آنها قرار می گیرند، اعضای خانواده هستند»
کودک تا سه – چهار سالگی در نهاد خانواده است و بعد از آن به نهادهایی همچون مهد کودک، پیش دبستانی، دبستان و … راه می یابد و پس از آن، وارد دانشگاه و جامعه می شود و به همین دلیل ارتباطات و تعاملات از همان ابتدا و از بدو تولد آغاز می شود. در علم رفتارشناسی جنسی «انسان یک موجود جنسی است » و اگر قائل به همین اصل رفتارشناسی جنسی باشیم، می توانیم کنترل بهتری از خود داشته باشیم.
« از یک تا سه سالگی مسأله ای به عنوان رفتار جنسی آشکار نداریم و حدوداً از دوره سه سالگی رفتارهای جنسی به تدریج شکل می گیرد که بیشتر با عنوان «خوداکتشافی جنسی» از آن نام برده می شود و معمولا نگران کننده نیست».
باید در برابر رفتارهای جنسی با آگاهی کامل عکس العمل نشان داد و این رفتارها در هر دوره سنی، متفاوت هستند.
«چرا در جامعه امروز ایران برخی مسائل ممنوع و تابو شده اند؟»
البته بیان این نکته ضروریست که در همه جوامع (حتی جوامع توسعه یافته) یک مجموعه حصارها و چارچوب ها تعیین شده اند که به عنوان «خط کشی های جنسی» می توان از آن نام برد و تنها مختص به جامعه ما نیست. اما متأسفانه در جامعه ایرانی این مسائل یا انکار یا همواره محکوم می شوند و به نوعی سکوت در قبال این مسائل اتخاذ می شود. اگر به تحولات جامعه ایرانی در طول تاریخ نگاه کنیم فرهنگ و ساختار اجتماعی شکل یافته، وضعیت و چارچوب هایی برای ما ایجاد کرده است. مؤلفه های مختلفی در تحولات جامعه ایرانی تصمیم گیرنده بوده اند و این مباحث به نوعی برگرفته از عقبه اجتماعی و دینی بوده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.
«در موضوع سواد سلامت جنسی کودک و نوجوان دو رویکرد کلان تجربه شده است»
نخستین رویکرد، «پرهیزگرایانه» است که هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر تأکید بر پرهیز و ممنوعیت دارد. اما دومین رویکرد «توانمندسازی» کودک و نوجوان است که رویکرد متأخر و موفق جوامع امروزی است.
معصومی با ناموفق خواندن رویکرد «پرهیزگرایانه» افزود: امروزه از نظر تجارب آموزشی، رویکرد «توانمندسازی» مورد توجه جامعه جهانی است. اما پرسشی که پیش روی ما قرار می گیرد این است که:
چرا همواره در جوامع ما با ترس به مسائل جنسی نگاه می شود؟
چرا همیشه در پاسخ به مباحث جنسی طفره می رویم؟
چرا از ارائه پاسخ های درست و شفاف دوری می کنیم؟
مسأله و دغدغه اساسی این است که:
هر فرد در هر مقامی باید چگونه مهارت کافی در سواد سلامت جنسی داشته باشد و بر چه مبنایی باید آن را به دیگری انتقال دهد؟
«اشتباه نظام تربیتی در این است که در برخورد با مباحث جنسی صورت مسأله را پاک می کند و باعث می شود اصلاً با مسأله مواجه نشویم»
این وضعیت در فضای خانواده به عنوان یک مقیاس کوچک و جامعه به عنوان مقیاس بزرگ نیز حاکم است. والدین ما اگر چه در مسائل مربوط به رشد فرزندشان همواره پیگیر هستند و در این باره سخن بسیار می گویند اما همین که به مسائل جنسی می رسند سکوت اختیار می کنند که متاثر از فضای اجتماعی و به نوعی القاء شده است که در این باره نباید سخن گفت.
تفاوت نسل ها
در گذشته:
وقتی یک کودک می پرسد چگونه متولد شده است؟
پاسخ هایی غیرواقعی از سوی والدین ارائه می شد اما نسل ما آن را می پذیرفت، اما نسل امروز به مدد تکنولوژی بسیار هوشمند عمل می کند و خود از موارد آگاهی دارد، به همین دلیل پاسخ های غیرواقعی را نمی پذیرد.
بعد جسمی و روانی سالم همواره ضمانت نامه افراد است؛ هر فرد سالم (از بعد جسم و روان) ازدواج سالمی خواهد داشت که به تبع آن خانواده سالمی نیز تشکیل می دهد. به پیوست آن خانواده سالم نیز منجر به خانواده پایدار خواهد شد.
«حوزه فعالیت رفتارشناسی جنسی نشان می دهد مدیریت بحران جنسی کودکان باعث می شود آنها سالم تر و شاداب تر بمانند»
در جامعه ایرانی این روند از پایین به بالا تجربه می شود. در جامعه ما نخستین کسانی که حساسیت هایی را درباره سلامت جنسی جوانان ابراز کردند، پژوهشگران بودند که از این مسأله به عنوان «چالشهای جامعه » یاد کردند. در سال های اخیر فعالیت هایی در برخی نهادها همچون وزارت بهداشت به صورت مقطعی و جرقه هایی در آموزش و پرورش در سطح کلان و موردی انجام گرفته اما تأثیر چندان مطلوب و معناداری نداشته است.
« اخیراً وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش در رویکردی که از بالا به پایین شکل گرفته، مجموعه کتاب هایی را در 12 جلد در خصوص سواد سلامت جنسی تهیه و تدوین کرده اند»
آنها درصددند نیاز و ضرورت سلامت جنسی نسل بعد را تأمین کنند. این برنامه آموزشی در تلاش است سلامت جنسی جوانان را در لایه های متعدد و در مباحث مختلفی همچون:
-سلامت روان
-رفتارهای پرخطر جنسی
-خویشتن داری
-بیماری های مقاربتی
-بارداری
مورد بحث و بررسی قرار دهد.
تابوشکنی آموزش های سلامت جنسی در مدارس و خانواده ها ضروری است
ما باید فرهنگ سالم جنسی را ترویج دهیم که لازمه اش ترویج دانش صحیح است.
-ایجاد نگرش مثبت
-مهارت آموزشی متناسب با جنسیت
-شکست تابوهای جنسی و جنسیتی
از پیشنهادهای ماست. تبیین ضرورت و نقش اهمیت جنسی کودکان و نوجوانان جزو مسائل پایه ای و اساسی آموزشی جامعه ما هستند. همچنین مباحث مربوط به توانمندسازی والدین از جمله سناریوهایی است که باید به آن توجه کنیم.
لازم است نظام آموزش و پرورش ما هم به این نتیجه برسد که:
نظام آموزش و پرورش باید چه سناریویی برای ارتقای مهارت سواد سلامت جنسی دانش آموزان تهیه و تنظیم کند؟
یکی از مشکلات ما در این حیطه این است که تعریف نداریم و متأثر از آن، دانشی برای گفتن به جامعه خودمان نداریم.
در واقع ما نیازمند دانش بومی مبتنی بر ساختارهای علمی هستیم که پارادایم های علمی متقن داشته و در نظام آموزشی قابل اجرا باشد. ما در این زمینه، کم کاری کرده ایم.
