فصل تابستان, فصل مسافرت, شنا کردن, به کمپینگ رفتن و کلا استراحت و کسب انرژی برای سال بعد است بسیاری از دوستان در این مدت به مناطق ساحلی یا جنگلی در نواحی دیگر دنیا یا در کشور خودمان مسافرت می کنند در هر سفری هم خطراتی در کنار تفریحات آن وجود دارد
فصل تابستان، فصل مسافرت، شنا کردن، به کمپینگ رفتن و کلا استراحت و کسب انرژی برای سال بعد است. بسیاری از دوستان در این مدت به مناطق ساحلی یا جنگلی در نواحی دیگر دنیا یا در کشور خودمان مسافرت می کنند. در هر سفری هم خطراتی در کنار تفریحات آن وجود دارد. در این یادداشت دو قسمتی به یکسری از این خطرات اشاره می کنیم. سفر می کنید؟ خوش بگذرد؛ اما پا روی دم سفره ماهی ها نگذارید!!!
● نیش پشه
نیش پشه ها اغلب غیر از خارش مشکلی ایجاد نمی کنند، اما خاراندن محل نیش پشه می تواند باعث ایجاد عفونت پوستی شود. پشه های زیادی می توانند ناقل ویروس نیل غربی (عامل بیماری تب نیل غربی)، تب دانگ (dengue fever) و سایر بیماری ها باشند. جهت حفاظت خود در مقابل پشه ها از دفع کننده پشه ها (قلم های ضد نیش پشه) استفاده کنید و هنگامی که بیرون می روید بدن خود را بپوشانید. برای درها و پنجره ها ار توری استفاده کنید و جلوی تجمع آب روی زمین باغ و باغچه و ایجاد آب راکد را بگیرید. آب راکد محیط بسیار مناسبی برای تخمگذاری و رشد پشه ها فراهم می آورد.
● نیش زنبور
بیشتر واکنش ها به نیش زنبور، ملایم هستند که باعث تورم خفیف، درد و خارش می شوند. در برخی از افراد واکنش های شدید آلرژیک با علایمی از قبیل کهیر، تورم داخل دهان و گلو و سخت شدن تنفس بروز می کند. اگر سابقه واکنش شدید به نیش زنبور و آنافیلاکسی دارید، به محض گزش توسط زنبور، خونسردی خود را حفظ کنید و با آرامش نیش زنبور را از محل گزش خارج کنید، سپس خود را به سرعت به نخستین مرکز پزشکی برسانید تا برای شما اپینفرین تزریق شود. در صورتی که واکنش آلرژیک ندارید، نیش را درآورده، محل گزش را تمیز کنید و روی آن یخ بگذارید. برای جلوگیری از خارش آن می توانید از آنتی هیستامین های خوراکی استفاده کنید.
● ساس و کنه ها
اگر شما از محیط بیرون منزل لذت می برید، مراقب کنه ها و ساس ها باشید. این جانوران ممکن است وقتی که شما با علف ها یا گیاهان برخورد می کنید به شما بچسبند. کنه ها اغلب ناقل بیماری نیستند و نیش آنها جدی نیستند. اما ممکن است ناقل بیماری هایی از قبیل بیماری لایم و تب کوه های راکی باشند (در چند سال اخیر مواردی از هر دو بیماری در ایران گزارش شده است). یک گزش همچنین می تواند باعث واکنش پوستی شود. مطمئن شوید که کنه ها را کاملا از بین برده اید. جهت جلوگیری از گزش ساس، بازوها، پاها و سر را در مکان هایی که علف دارند، پوشیده نگاه دارید و از مواد ضدساس استفاده کنید.
● چیگر (chiggers)
چیگرها نوعی کنه هستند که به شکل کرم های بسیار ریز در علف های بلند و چمن ها یافت می شوند. آنها با استفاده از اجزای ریز دهانی خود به پوست بدن می چسبند و با سوراخ کردن دیواره سلول ها و حل کردن آنها از آنها به عنوان منبع غذایی استفاده می کنند. گزش این موجودات دردناک نیست، اما چند روز بعد از اینکه به پوست چسبیدند، از بدن افتاده و زخمی تاول مانند و قرمزرنگ با خارش شدید برجای می گذارند. با استفاده از داروهای معمولی می توان خارش ناشی از چیگرها را تسکین داد ولی در صورتی که دچار عفونت پوستی شده باشید یا تاول ها گسترش یافته باشند، باید با پزشک مشورت کنید.
● عروس دریایی
عروس دریایی شاخک هایی دارد که در خود سم دارند، این نیش می تواند دردناک و سم آن تهدیدکننده حیات باشد. نیش خوردگی در اغلب موارد تصادفی است و در اثر حمل با بی احتیاطی یا شنا کردن و شیرجه زدن در میان آنها رخ می دهد.
گزش عروس دریایی: نیش عروس دریایی ممکن است باعث درد شدید، خارش و جوش پوستی و تاول شود. همچنین می تواند استفراغ و تشنج ایجاد کند. واکنش های شدید باعث تنگی نفس و کما و مرگ نیز می شوند. نیش عروس دریایی نیاز به درمان فوری دارد. محل نیش را با سرکه فراوان بشویید و آن نقطه را تا زمانی که نیروهای امدادی برسند یا به یک مرکز پزشکی برسید داخل سرکه نگه دارید.
● سفره ماهی
دم سفره ماهی برآمدگی های دندانه داری دارد که ممکن است باعث بریدگی و سوراخ شدن پوست شود. نیش این جاندار نیز حاوی سم است. سفره ماهی ها، مهاجم نیستند، بنابراین اغلب صدمات ناشی از نیش سفره ماهی هنگامی رخ می دهد که فرد بطور تصادفی روی دم آنها پا می گذارد.
گزش سفره ماهی: علایم نیش خوردگی می تواند شامل درد شدید و تیز، خونریزی از محل زخم، استفراغ، سرد شدن بدن و فلج باشد. احتمال مرگ نیز وجود دارد. بیشتر مصدومیت توسط سفره ماهی ها نیاز به درمان سریع دارند. اگر کمک در دسترس نبود، محل نیش را در آب گرم فرو برده و نیش را در بیاورید. همچنین زخم را با آب روان و صابون بشویید. با فشار دادن زیاد روی زخم می توانید جلوی خونریزی را بگیرید.
● نیش مارهای سمی
علایم مارگزیدگی ممکن است شامل علایم شدیدی مثل درد شدید و سوزاننده در محل گزش، تورم شدید در اطراف محل ورود نیش، ضعف و مشکلات تنفسی و تغییرات در ضربان قلب باشد. شدت مارگزیدگی به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله میزان سم وارد شده به بدن، محل گزش و سن و وضع سلامتی فرد. در صورتی که فکر می کنید توسط مار زهرآگین گزیده شده اید، سریعا به اورژانس های پزشکی مراجعه کنید.
● مارگزیدگی توسط مارهای غیرسمی
اغلب گونه های مارها غیر سمی هستند و گزیدگی توسط آنها خطری در پی ندارد. گزیدگی این مارها ممکن است جای نیش یا زخم سوراخ مانندی به جای بگذارد که می توان برای از بین بردن جای گزیدگی و جلوگیری از عفونت در منزل نیز به این زخم ها رسیدگی کرد. البته باید توجه داشت که گزش مارهای غیرسمی ولی بزرگی مانند بوآ و پیتون نیز به دلیل قدرت بالای گازگرفتگی باعث صدمه به پوست، اندام ها، عضلات و حتی استخوان ها شده و مصدوم باید توسط پرسنل آموزش دیده پزشکی تحت مداوا قرار گیرد.
● عنکبوت بیوه سیاه (black widow)
توده های چوب و کنده های درختان محل زندگی نوعی عنکبوت سیاهرنگ و سمی به نام عنکبوت بیوه سیاه است. گزش این عنکبوت ممکن است دردی ناگهانی و تیز در اندام ایجاد کند، هرچند این گزش می تواند بدون درد هم باشد. پس از گزش علاوه بر یک یا دو جای نیش قرمز، تورم، حساسیت پوست و قرمزی نیز در محل گزش ایجاد می شود. انقباضات عضلانی، تهوع، استفراغ، تشنج های ناگهانی و بالارفتن فشار خون نیز اتفاق می افتد. گزش این نوع عنکبوت می تواند عواقب وخیمی داشته باشد و نیاز به حمایت پزشکی سریع دارد.
● عنکبوت قهوه یی منزوی (brown Recluse)
اتاق های زیر شیروانی و کمدهای قدیمی محل اختفای این گونه از عنکبوت هستند. آنها در رنگ های زرد تیره تا قهوه یی تیره و با پاهای تیره مشاهده می شوند. شاخک های آنها بسیار سمی بوده و نیش آنها می تواند باعث زخم های جدی و عفونت شود. خود زخم اغلب بدون درد است. محل گزیدگی کم کم از قرمزرنگ به سفید متمایل شده و پس از آن تاول هایی روی آن ظاهر شده و دردناک می شوند. این گزیدگی ها نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.
● پیچک سمی، بلوط سمی، سماق سمی
تماس پوستی با شیره گیاهانی مانند پیچک، بلوط و سماق سمی می تواند در برخی افراد باعث ایجاد سوزش شود. این عارضه با قرمزی و تورم در محل تماس آغاز شده و سپس خارش نیز ایجاد می کند. در مدت چند ساعت یا چند روز، روی پوست تاول هایی ظاهر می شود. خارش ممکن است ۲ تا ۳ هفته ادامه داشته باشد. داروهای موضعی مختلفی می توانند به تسکین خارش و سوزش کمک کنند؛ حتی برای سوزش های خیلی شدید ممکن است کورتیزون خوراکی تجویز شود. اگر پوست دچار عفونت شد، استفاده از آنتی بیوتیک ها اجتناب ناپذیر خواهد بود.
دکتر علی عربعلی
